สมุทัยสัจ

      และเป็น ๖ อย่างโดยประมาเภทแห่งหมู่ตัณหา ๖ นี้ ตัณหาต่างๆ ในคัมภีร์สุมังคลวิลาสินี อรรถกถาทีฆนิกาย ป่ฎิกวรรค หน้า ๑๘๒ ท่านแจกระจายออกไปถึง ๖ ประเภท แต่ว่าเราทราบกันโดยทั่วไป ๓  ประเภท มีกามตัณหา ได้แก่ราคะที่ประกอบด้วยกามคุณ ภวตัณหา ได้แก่ราคะที่ประกอบด้วย สัสสตทิฎฐิ คือ การปรารถนา ด้วยอำนาจภพ และ วิภตัณหา ได้แก่ราคะที่ประกอบด้วยอุจเฉททิฎฐิ ในพระิภิธรรมท่าน แสดงอีก ๓ ประเภท คือ รุป ตัณหา ได้แก่ฉันทราคะในรูปภพ อรูปตัณหา ได้แก่ฉันทราคะในอรูปภพ และ นิโรธตัณหา ได้แก่ราคะที่ประกอบด้วย อุจเฉททิฎฐิ 

      สมุทัยนี้ก็ คือ ตัวปฏิจจสมุปบาทธรรม คือ ธรรมที่อาศัยซึ่งกันและกันเกิดขึ้น ให้เกิดทุกข์ั้นั้นเอง

 ทั้งหมเเบ็ดเสร็จนั่งก็คือ ปฏิจจสมุปบาทธรรม  ว่า อวิชชา เป็นปัจจัยให้เกิดสังขาร คือ ความปรับปรุงแต่ง สังขารเป็นปัจจ้ัยให้เกิดวิญญาณ นี่ได้กล่าวมาแล้วในตอนต้นในเรื่องทุกข์ว่า กิเลสอวิชชาปรุงแต่อย่างไร

แล้วมาตั้งปฎิสนธิวิญญานอย่างไร วิญญานเป็นปัจจัยให้เกิดนามรูป ก็คืออายตนะภายใน ๖ คือ ตาหูจมูก ลิ้น กสน ใจ นั่นเอง สฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิดผัสสะ ความสัมผัสระหว่าง อายตนะภายใน คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และอายตนะภายนอก คือรูป เสียงกลิ่น รส สิ่งสัมผัสทางกาย ที่กล่าวแล้วว่า ผัส ระหว่างอายตนะภายในอายตนะภายนอกนี้แหละเป็นเหตุให้จิตสังขารเพราะฉะนั้น จิต ในกรณีจึงหมายเอาความปรุงแต่งทางใจ จึงชื่อว่าสังขารแต่ไม่ได้หมายความถึงสังขารความปรุงแต่งทั้งสิ้นทั้งปวง ทั้งรูปธรรมนามธรรม หรือทั้งหมดในภพ ๓ นี้ แต่หมายตรงเฉพาะสังขารคือจิตนั้นปรุงแต่งทางว่าจาใจสิ่งนี้น่าชอบใจ สิ่งนี้ไม่น่าชอบใจ จิต จึงชื่อว่า สังขาร อีกประเภทหนึ่ง ผัสสะ จึงเป็นปัจจัยให้เกิดเวทนา เสวยเวทนา ถ้าได้สัมผัสกับสิ่งที่ชอบใจก็เป็นสุขใจ เป็นสุกขเวทนา ถ้าได้สัมผัสกับสิ่งที่ไม่ชอบใจ ก็เป็นทุกข์ใจ เป็นทุกขเวทนา  หรือสัมผัสกับสิ่งที่ดฉยๆ เป็นกลางๆ ไม่ได้ปรุงแต่งอะไร ก็เป็นอทุกขมสุขเวทนา
เวทนานี่แหละเป็นปัจจัยให้เกิดตัณหา ได้แก่กามตัณหา ภวตัณหา วิภวตัร และตัณหานี้แหละเป็นปัจจัยให้เกิดอุปาทาน ความเข้าไปยึดมั่นถือมั่นด้วยตัณหาและทิฏฐิ คือ ความหลงผิดว่าเป็นตัวตน บุคคล เรา เขา
ของเรา ของเขา มีอุปทาน จึงเกิดการกระทำความชั่ว กรรมชั่วทางกาย ทางวาจา  และใจ ชื่อว่า ทุจริต ได้แก่กายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต แล้วเป็นเหตุปัจจัยให้เกิด ภพ ชาติ ชรา มรณะ ทุกข์ นี้แหละ เหตุในเหตุไปถึงต้นๆ เหตุเป็นปัจจัยอาศัยซึ่งกันและกันให้เกิดทุกข์ นี้คือตัวสมุทัยสัจและต้นเหตุแท้ๆ ครอบจักรวาลหมดเรยใช่อะไรอื่น คือ อวิชา








อ้างอิง

สามารถศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากหนังสือ/เอกสาร
ชื่อหนังสือ : อริยะสัจ ๔
ผู้แต่ง : พระมหาเสริมชัย ชยมงคโล ป.ธ.๖